ΟΙ "ΝΤΑΛΗΔΕΣ"ΤΩΝ ΑΠΕΡΑΝΤΙΩΝ

ΠΗΓΗwww.evrytan.gr/.../Ntalides_2.htm ---ΑΠΕΡΑΝΤΙΑΚΑ
Οι "Ντάληδες" των Απεραντίων ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ


Δευτέρα, 7 Φεβρουαρίου 2011


"Υπάρχει ένα κομμάτι της ελληνικής γης, που διατηρεί ανόθευτη την απόκρημνη αρετή του. Κι αυτό είναι η Ευρυτανία, η χώρα των απλοϊκών βουνίσιων, που διασώζει στ' απλησίαστα κατατόπια της ένα παμπάλαιο νόημα ανυποψίαστου βίου".
Στα χωριά των παλιών Απεράντιων, μπορεί να συναντήσει κανείς αυτούς τους πτωχούς καλούς ανθρώπους, τον καθένα με την ιστορία του, τις παραδόσεις και τα έθιμά του. Όλα τούτα τα χωριά είναι χτισμένα στις πλαγιές των Αγραφιώτικων βουνών. Πιο πέρα είναι το Λιθοχώρι, τα Λεπιανά, το Ραπτόπουλο, τα Κέδρα , κι η Πρασιά (η Ζελενίτσα), που φιλοξένησε και τον Πατροκοσμά. Τα κάτω χωριά, Τοπόλιανα, Σιβίστα, Βελαόρα, Χρύσοβα είναι χαμηλότερα, κοντά στον Αχελώο,όπως και Δαφνούλα και το νεο Αργύρι(Τσαπίσματα)απο την άλλη μεριά.
Τα μέρη αυτά είναι πολύ παλιά κι έχουν τη δική τους ιστορία, έχοντας με τους Αγραίους ως σύνορο το Μέγδοβα. Τους ανθρώπους τούτης εδώ της περιοχής και ειδικότερα των κάτω χωριών τους έλεγαν "Ντάληδες"...


Όσο κι αν ψάξαμε τα λεξικά και τις λαογραφίες δεν βρήκαμε ετυμολογία της λέξης "ντάλης". Και τη αφήσαμε απείραχτη.
Οι "Ντάληδες" είναι άνθρωποι ζωντανοί και καλοδιάθετοι, που παραμερίζοντας τις στενοχώριες και τα καθημερινά προβλήματα, δεν το βάζουν κάτω κι έχουν σε κάθε στιγμή έκδηλη τη σατυρική διάθεση. Λόγοι κοινωνικής συγκρότησης, κλιματολογικοί, ιστορικοί και φυλετικοί, κάνουν τους "Ντάληδες" να ξεχωρίζουν στο σκωπτικό πνεύμα και τη διάθεσή τους. Τα "ντάλικα", οι ανέκδοτες ιστορίες τους, δεν έχουν τίποτα κοινό με τα ευτράπελα άλλων τόπων (Στεμνιτσιώτικα, Κεφαλωνίτικα, Χιώτικα κλπ. Μπορούν να συγκριθούν μάλλον με τους ηπειρώτικους "μισελέδες - μουραμπάδες", που αναφέρει ο Τραυλαντώνης). Ούτε ανέκδοτο, ούτε παράδοση είναι. Τα "ντάλικα" τα εφαρμόζουν με μαεστρία στα καθημερινά γεγονότα κι υπάρχει έμφυτη και οξεία η αντίληψη του κωμικού, όπως υπάρχει στον αληθινό γελοιογράφο η άμεση διάγνωση της χαρακτηριστικής κωμικής γραμμής. Το σπουδαίο είναι ότι δεν μένουν με τα κοινά και υπάρχοντα ανέκδοτά τους, αλλά αδιάκοπα δημιουργούν καινούργια, ενώ κάθε στιγμή που μιλάει ο "ντάλης" δείχνει την "ταυτότητά" του. Την "ταυτότητα" αυτή εύκολα την παρατηρεί ο πιο ανήξερος, "μένοντας με ανοιχτό το στόμα" όταν στοχάζεται ότι αυτός ο ξωμάχος με τις τόσες φροντίδες του, δεν λησμονεί τούτο το χαρακτηριστικό, που γίνεται ανάσα και τρόπος ζωής. Στους ανθρώπους, στα σπίτια, στα τοπία, στα χωριά, σ' όλα δίνουν σκωπτικά παρωνύμια και παλιά υπήρχαν ολόκληρα χωριά στα οποία το επίσημο όνομα βρίσκεται μόνο στα μητρώα, ενώ ο ξένος που θα ζητούσε έναν χωριάτη με το πραγματικό του επώνυμο ζήτημα ήταν αν θα εξυπηρετούνταν. (Να κάποια παρατσούκλια : Κυρομύτης, Παλιοντουράκης, Τουρλουτούλης, Πετσέτας, Ψηλούτσικος, Κούπας, Προβίδας κ.ά.).
Τα καθιερωμένα ανέκδοτα που κυκλοφορούν, εκτός από τα καθημερινά που γίνονται, πλάστηκαν από ένα χωριό και για ορισμένα γεγονότα, αλλά τα πήραν κι οι άλλοι και τα επέκτειναν σ' ολόκληρη την περιοχή τους. Με τα "ντάλικα" κοροϊδεύεται η δειλία, η αφέλεια, η αθωότητα, η πονηριά, η ζηλοτυπία, η αμάθεια αξιωματούχων και κληρικών, τα γειτονικά χωριά κι ένα σωρό άλλα πράγματα. (Έβαλαν τον παπά καβάλα στο βοϊδ-βόδι - που το παρουσίασαν ως άλογο για να τον μεταφέρουν σ' άλλο χωριό, παρασημοφόρησαν τον αποσπασματάρχη της περιοχής κρεμώντας του στο στήθος μια ζωντανή χελώνα, για να προφυλαχτεί από αρρώστιες κλπ.). Στις λέξεις οι "Ντάληδες" δίνουν παράξενους τονισμούς κι αστείες συγκοπές και η ομιλία τους είναι μακρόσυρτη, το ύφος τους κλαψιάρικο, σοβαρό, κοροϊδευτικό, μ' όλα τ' ανακατώματα των ανθρώπινων συναισθημάτων. Για το κάθε τι βρίσκουν το σκωπτικό στοιχείο, μα και στοχάζονται πάνω σ' αυτό. Άμα κουβεντιάσεις με "Ντάληδες", πρέπει νάσαι έτοιμος να κάνεις ένα ψυχρότατο ντους κεφιού και γέλιου. Και να μη σε ξέρουν, όπου ανταμωθείτε, στο δρόμο ή το καφενείο, αυτοί θα γελάσουν μαζί σου κι εσύ μ' αυτούς, ενώ θα σε κάνουν να στοχαστείς "αν είσαι γνήσιος ρωμιός ή αυτοί έχουν το διάβολο μέσα τους". Ποτέ ένας "ντάλης" δε φτάνει στο γελοίο. Κι αυτό γιατί υπάρχει αρκετή παρακαταθήκη από ετοιμότητα και πνεύμα. Όλα τα πράγματα τα παίρνουν από τη χαρούμενη άποψη, και πολλές φορές αυτοσαρκάζονται δίνοντας χαρά στη ζήση τους, αφού όπως φαίνεται, ένοιωσαν τον τρόπο που πρέπει ν' αντικρίζει κανείς τη ζωή...
Σε κάποιο πανηγύρι ένας παππάς αγόρασε ένα βόδι!σταδιακἀ όπως έφευγε συναντούσε Τοπολιανίσιους!με γεια παππούλ τ αλουγάκι!βόδι ειναι ειναι ευλογημενε έλεγε ο παππάς।ιμενα θα μ,πεις παππούλι,δεν του βλεπου ιγω;μετά λοιπόν από μια απόσταση που συναντούσε τάχα τυχαία τους Τοπολιανίσιους ο παππάς πείστηκε οτι είναι αλογάκι!μπαἰνει λοιπόν καβάλα,αγρίεψε το βόδι και τον πέταξε μέσα σε κάτι κουμαριές!.σηκώθηκε ο παππάς και λέει॥σ,ειδα βοϊδάκι μ που σαι βόδι,αλλά μ αφήνι οι διαόλοι;
ΠΗΓΗwww.evrytan.gr/.../Ntalides_2.htm ---ΑΠΕΡΑΝΤΙΑΚΑ
Οι "Ντάληδες" των Απεραντίων